Polovina opština Istočnog Sarajeva bez jasnih informacija o tome kako troše javni novac

Analiza podataka iz za sada jedinog sveobuhvatnog istraživanja o budžetskoj transparentnosti lokalnih samouprava u Bosni i Hercegovini za Grad Istočno Sarajevo i šest opština koje ga čine, pokazuje da građani uglavnom nemaju posve  jasan uvid kako se troši njihov novac.

Piše: Mladen Lakić

Ni Grad ni njegove opštine ne mogu se pohvaliti visokim ocjenama- u rang listi istraživanja nema ih među onima koji su dobili ocjene “odlična” i “dobra” budžetska transparentnost.

Tek u kategorij “srednji nivo” su opštine Istočno Novo Sarajevo i Pale, potom “nizak nivo” Grad Istočno Sarajevo i Opština Trnovo, a ocjenu loša budžetska transparentnost dobile su opštine Sokolac, Istočna Ilidža i Istočni Stari Grad.

Pokazuju ovo podaci istraživanja o budžetskoj transparentnosti lokalnih samouprava u Bosni i Hercegovini (BiH). Analizu je radio Centar za istraživačko novinarstvo, a proveo Centar za istraživanje i studije- GEA iz Banje Luke. 

Opštine i Grad Istočno Sarajevo daleko od otvorenog i odgovornog upravljanja javnim sredstvima

Budžetska transparentnost nije samo pitanje “papirologije”, ona znači da građani imaju pravo da znaju kako se troši njihov novac. Kad su informacije o budžetu javne, jasne i dostupne, to smanjuje prostor za zloupotrebe, korupciju i netransparentno trošenje sredstava. Tako građani mogu pratiti da li se novac ulaže tamo gdje je zaista potreban: u škole, puteve, bolnice, komunalne usluge i druge  slične aktivnosti.

Kada je riječ o Gradu Istočno Sarajevo i opštinama u sastavu grada, pokazatelji su porazni.

Tek ocjenu  srednji nivo dobile su opštine Istočno Novo Sarajevo i Pale. Ocjenu nizak nivo dobili su Grad Istočno Sarajevo i Opština Trnovo. Ocjenu loša  budžetska transparentnost dobile su opštine Sokolac  – 10 bodova, Istočna Ilidža 5 bodova te Istočni Stari Grad takođe 5 bodova.

Da li web stranica Grada i opštine znače da oni prikazuju javno sve što građane zanima?

Sve opštine u sastavu Grada, kao i sam Grad Istočno Sarajevo, imaju zvaničnu internet stranicu. 

No, samo postojanje internet stranice nije dovoljno. Važno je da se putem nje omogući kvalitetan i lak pristup informacijama. Rezultati su uglavnom dobri. Samo su opštine Istočni Stari Grad i Istočna Ilidža dobile ponder 0.

Na pitanje “da li je na web sajtu objavljen dokument srednjoročnog ili trogodišnjeg plana rada JLS za period 2024-2026. godina” za koje je navedeno da svoje ishodište ima u zakonskoj obavezi da organi uprave nacrte dugoročnih planova objavljuju na zvaničnoj internet stranici pokazuje da je samo Opština Istočno Sarajevo dobila ponder 5, dok su Grad Istočno Sarajevo i ostalih pet opština dobili ponder 0.

Nacrt budžeta važan je korak u budžetskom procesu, jer javnost javnost dobija kompletnu informaciju o planiranom budžetu za narednu kalendarsku godinu.

 Rezultati pokazuju da Istočno Novo Sarajevo i Pale imaju ponder 5 dok Grad i preostale četiri opštine imaju 0.

Zabrinjavajuće je da nijedan web sajt nema objavljen izvještaj o održanoj javnoj raspravi na nacrt budžeta za prošlu godinu. 

Povratna informacije o održanoj javnoj raspravi u značajnoj mjeri doprinosi svrsishodnosti planiranja budžeta.

Objave usvojenog budžeta, izvještaja, i ugovora, ko objavljuje a ko skriva?

Jedno od pitanja bilo je i da li je na web sajtu objavljen dokument usvojenog budžeta  za 2024. godinu i koji je tačan datum usvajanja?

Rezultati pokazuju da su Istočno Novo Sarajevo, Pale i Trnovo “prošli” sa ponderom 5, dok Grad Istočno Sarajevo te opštine Istočna Ilidža, Sokolac i Istočni Stari Grad imaju ponder 0.

Samo je Opština Pale na svojoj stranici imala objavljene periodične izvještaje (kvartalni, polugodišnji i godišnji) o izvršenju budžeta za 2023. godinu. Ostali 0.

Podaci o objavljenim ugovorima iz domena javnih nabavki za 2024. godinu takođe spadaju  u kategoriju pitanja koje pokrivaju aspekte transparentnosti budući da je pitanje javnih nabavki od izuzetnog značaja za odgovorno upravljanje javnim sredstvima i izgradnji povjerenja građana u rad javnih institucija.

 Podaci pokazuju da su Grad Istočno Sarajevo te opštine Istočno Novo Sarajevo, Pale i Trnovo dobile ponder 5, a ostali 0.

Prosječan broj bodova evidentiran tokom istraživanja za sve posmatrane jedinice lokalne samouprave (ukupno 143 od čega je 79 u FBiH i 64 u RS) iznosio je 32,81 od maksimalnih 75 bodova, što je značajno ispod 50%  što nedvosmisleno ukazuje na to da je nivo informisanosti javnosti o budžetskim procesima nizak.