Pozorište u Istočnom Novom Sarajevu treba nositi naziv po porodici Despić?

Despića kuća – preteča savremenog pozorišta u Sarajevu.

Istočno Sarajevo kao relativno nova urbana cjelina u razvoju, nastao je godinama poslije rata naseljavanjem sarajevskih Srba na teritorije Republike Srpske. Nakon institucija neophodnih za funkcionisanje društva i sabiranje srpskog naroda, koje su se preselile ili su novoosnovane na teritoriji budućeg grada istočno od Sarajeva, godinama nakon rata ovaj grad je počeo dobijati kulturne obrise upravo zahvaljujući skromnim, ali važnim kulturnim institucijama na području Istočnog Sarajeva. Sarajevski Srbi dali su veliki doprinos razvoju Sarajeva u svim segmentima života, trebalo je udahnuti dušu i ovom “novom” gradu.

Uskoro bi u opštini Istočno Novo Sarajevo trebala biti završena izgradnja  savremeno opremljenog gradskog pozorišta površine 2.500 metara kvadratnih, a prema najavama radovi na izgradnji ovog objekta trebali bi biti završeni do jeseni, no o dinamici i rokovima izgradnje neki drugi put ćemo pisati.

Sa svrhom da postane reprezentativan objekat ove opštine, ali i grada Istočno Sarajevo pozorište bi trebalo da prosvećuje i kultiviše ljude, istovremeno ugrađujući elemente postojanja naroda i njihove kulture na ovom području.

Još jedan od elemenata identifikacije naroda i institucija jeste sam naziv pozorišta. Prema našim saznanjima postoji prijedlog da pozorište u izgradnji u Istočnom Sarajevu ponese ime Branislava Nušića. Njegova uloga u razvoju pozorišnog života Sarajeva i Narodnog pozorišta u Sarajevu, gdje je bio upravnik, nije zanemarljiva. Nušić je uspio da od Pozorišta stvori centar sarajevskog kulturnog i umjetničkog života i oko njega su počeli da se okupljaju i sarajevski pisci i umjetnici i postalo je sastajalište mladih ljudi.

Iako su brojni valjani razlozi da pozorište u Istočnom Sarajevo ponese ime Branislava Nušića, ipak brojne kulturne ustanove širom Srbije, ali i Republike Srpske nose njegovo ime. Manje poznati podaci govore o tome da su se prve pozorišne predstave u Sarajevu izvodile upravo u kući poznate i uticajne sarajevske porodice Despić. Zašto se pozorište u Istočnom Sarajevu ne bi zvalo po Despićima?

 Za potrebe razvoja pozorišne umjetnosti Makso Despić otkupio je od engleskog konzula kulise, lutke i druge potrebne rekvizite. Predstave su bile samo za odabrane zvanice približnog društvenog statusa, a u prvim predstavama glavne uloge tumačili su Ristini sinovi, Maksim i Nikola, ali isto tako i sarajevski učitelji. Risto je volio da goste zabavi i razveseli, to je bio način društvenog života u to vrijeme, što je vidio u zapadnoj Evropi i odlučio i sam pokrenuti. Pozorište u to vrijeme u Bosni i Hercegovini nije postojalo. Gosti iz bogatijeg sloja grada koji su dolazili na predstave poslije bi ostajali na dogovorima o poslu.

Prema podacima iz bivšeg Muzeja Grada Sarajeva na predstave se dolazilo sa tačno preporučenim pravilima oblačenja i sa fenjerom u ruci. Odvojeno su sjedili muškarci i žene, a zanimljivo je i to da djeca nisu mogla dolaziti i pratiti predstave.

U početku, muškarci su igrali i ženske uloge, a ta praksa se promijenila dolaskom pozorišnih trupa iz većih gradova poput Beograda i Zagreba.

Spin Info pisao je ranije o tome da se nazivi ulica i ustanova u Istočnom Sarajevu prilagode sarajevskim Srbima koji su dali značajan doprinos razvoju grada, u njegove temelje utkali svoje ideje i ostavili traga, kako u materijalnom tako i u duhovnom smislu, a o njima se vrlo malo zna među građanima Istočnog Sarajeva.

Priča o porodici Despić počinje još prije 250 godina, kada Risto Slijepčević, porijeklom iz Istočne Hercegovine, dolazi u Sarajevo i ženi se Sarajkom Despom, a njihovi sinovi u majčinu čast za porodično prezime uzimaju – Despić. Risto je po zanimanju bio ćurčija, baveći se kožom i tekstilom, ali shodno vremenu, počinje se baviti trgovinom, što je učinilo da ova porodica u svome posjedu ima pet dućana i tri kuće, ali su sačuvane tek dvije kuće, Despića kuća, i današnji Muzej književnosti i pozorišne umjetnosti.

Smatramo da bi ustanova koja treba da bude jedan od nosilaca kulturnog razvoja grada koji baštini tradiciju sarajevskih Srba trebala nositi naziv na primjer, po porodici Despić koja je prva u Sarajevu počela njegovati pozorišnu umjetnost.

Autor: Sanja Vasković