Nesuđena spomen- crkva Francu Ferdinadu i Sofiji u Sarajevu
Sve te sekunde koje obilježiše dvadeseti vijek desile su se oko 11 sati, tu kraj tada Latinske ćuprije. Tu je, u to vrijeme 1914. godine bila vinarska radnja trgovca Morica Šilera, a vozač maslinastozelenog sportskog automobila, po imenu Leopold Sojka, marke „Greph und Stift“ s brojem A-II-118, izrađenog u Beču, sa sjedištem presvučenim crnom kožom i visokim drvenim volanom Čeh, držao se planirane marš-rute svečarske povorke u zvaničnoj posjeti. Ne znajući za njenu promjenu skrenuo je s keja desno, da bi tadašnjom Ulicom Franje Josipa krenuo dalje.
I… stao je doznavši da ne treba dalje, već natrag, Apelovom ulicom.
Po nadvojvodinoj želji, iskazanoj u Gradskoj vijećnici da odustane od planiranog svečarskog obilaska i time kazni Sarajlije, izmijenjeno je ranije planirano. Krenuo je u posjetu ranjenom potpukovniku Eriku fon Mericiju u vojnu bolnicu. Brinulo ga je njegovo zdravlje, jer je ranjen parčićima Čabrinovićeve bombe, s tog istog keja sat ranije. Bomba je bila namjenjena nadvojvodi, ali se otkotrljala sa spuštenog automobilskog krova pod naredni, ili ju je, po drugoj verziji za bečki dvor, herojskoj, i sam nadvojvoda odgurnuo s krova.
Sve dalje što se desilo, postalo je istorija…
Međutim, ono što je manje poznato jeste da su Austrijanci namjeravali na mjestu atentata nadvojvode i njegove žene Sofije izgraditi spomen- crkvu Franje Ferdinanda i Sofijin dom. Maketa ovog spomen obilježja bila je poznata i Sarajlijama. Ipak, kasnije istorijske okolnosti nisu išle u prilog realizaciji ove ideje. Poznato je i da su spomenici atentatoru uklonjeni, a sadašnja revizija atentata u Sarajevu, posmatra se iz različitih uglova, za jedne je Gavrilo Princip i mladobosanci atentatori, a za druge heroji.
Zanimljiva je i jedna od rijetkih razglednica štampana u Austriji koja prikazuje ugao atentata te 1914. godine. Interesantno je i to da je razglednica putovala 13.11.1915. Aleksi u Nevesinje od Milenka sa čestitkom za krsnu slavu.
(Crne zastave na uglu ulice gdje je Gavrilo Princip izvršio atentat na austrougarskog prestolonasljednika čine atmosferu grada s konjiskim zapregama, pješacima, prodavnicom duvana, radnjom Morica Šilera, reklame „Croatie“ osiguravajuće zadruge- poslovna jedinica za Bosnu i Hercegovinu.)
Pripremila: Sanja Vasković
