Bez podataka o kvalitetu vazduha u četiri gradske opštine, u Istočnoj Ilidži koncentracija čestica PM 2.5 alarmantna

Senzor koji mjeri koncentraciju štetnih PM2.5 čestica na Trgu Ilidžanske brigade na području Istočne Ilidže, trenutno bilježi indeks zagađenja 256 što je zabrinjavajuća koncentracija koja može dovesti do zdravstvenih tegoba. Mjerna stanica na Sokocu pokazuje indeks 211.

Piše: Slađan Tomić

Foto: Pale, Spin info

Grad Sarajevo ovih dana bio je u vrhu najzagađenijih gradova svijeta. Prirodno, slična situacija je i u Istočnom Sarajevu, doduše precizne podatke nemamo. Na osnovu dostupnih pokazatelja trenutni indeks zagađenja je alarmantan.

“201-300: Upozorenje na zdravlje: Rizik od zdravstvenih problema je povećan za sve tokom 24-satnog izlaganja”, navodi se na stranici www.purpleair.com. 

U Informaciji o zaštiti životne sredine na području Grada koju je u novembru ove godine predložio gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić i koja je usvojena na Skupštini Grada prije nekoliko dana, navodi se da su ove čestice opasnije od čestica PM10 i da mogu duboko prodrijeti u organizam.  

Mjerači onečišćenja vazduha ne rade

Opštinska uprava Istočno Novo Sarajevo finansirala je nabavku i postavljanje senzora za mjerenje kvaliteta vazduha i drugih relevantnih parametara na izletištu Tvrdimići u okviru projekta “Pametan grad za period 2020/2023. godine”. No, danas mjerači kvalitete vazduha ne rade. 

Iz opštinske uprave Istočno Novo Sarajevo tada je saopšteno da je ovo jedan od važnih koraka u zajedničkoj borbi za jasnim i prije svega transparentnim informacijama o stanju kvaliteta vazduha.

“Za građane koji imaju neke od hroničnih tegoba, disajnih i ostalih poteškoća, i te kako će značiti da mogu dnevno dobiti informacije o kvalitetu vazduha. Posebno u ovim vremenima kada imamo virus koji direktno napada disajne organe”, navodi se u saopštenju nakon predstavljanja projekta koji je provodila Gradska razvojna agencija Istočno Sarajevo. 

Projekat je dio inicijative Pametni grad Istočno Sarajevo. Podrazumijeva da svih šest gradskih opština imaju svakodnevne, ažurirane podatke o koncetraciji PM10 i PM2.5 čestica. Prvi senzor postavljen je u Istočnoj Ilidži, a kasnije i u ostalim opštinama. 

No, četiri godine kasnije senzori koji prikupljaju podatke za stranicu www.purpleair.com, i koji preporučuju domaći i inostrani stručnjaci, ne rade. Podaci su dostupni samo za Istočnu Ilidžu i za područje opštine Sokolac.

Projekat koji je epohalno najavljivan i promovisan danas je zastao u svojoj realizaciji, a vlasti ne nude odgovor zašto nema podataka o tome zašto senzori ne rade, odnosno zašto građani ne mogu pratiti podatke o zagađenju vazduha na stranici čiji su senzori nabavljeni.  

Predstavnici gradskih vlasti na naš upit nisu dali konkretan odgovor. Umjesto o tome da li mjerači kvalitete vazduha rade i zašto ne, pričali su o podacima iz dokumenta koji je usvojen na Skupštini grada, a koji se bavi pitanjem životne sredine.

“Mi pravo mjerenje kvaliteta zraka imamo tek u Sarajevu. Ono što je Elektrotehnički fakultet radio, a to da je na pet, šest mjesta instalirao opremu za mjerenje jednog dijela kvalitete vazduha, a to je veličina i koncetracija čestica PM10 i PM2.5. Čestice PM10 su čestice koje su manje od 10 mikrometara, poželjna prosječna koncetracija tih čestica u 24 sata je 50µg/m³ (mikrograma po kubnom metru), dok je poželjna koncetracija PM2.5 25 µg/m³ (mikrograma po kubnom metru), rezultati mjerenja koje imamo definitivno premašuju te vrijednosti”, odgovorio je na pitanje novinara Spin info predsjednik Skupštine Grada Istočno Sarajevo Branko Koroman. 

Koroman u odgovoru navodi kako davno nabavljeni i instalirani senzori mjere podatke koji govore o opasnosti tog vazduha za život građana. 

“Pogotovo ove čestice koje su manje od PM2.5 koje dublje prodiru organizam i mogu da teže oštete zdravlje stanovništva”, rekao je Koroman.

Podaci o uzrocima zagađenja postoje, ali šta dalje?

U Informaciji o zagađenju vazduha na području Grada Istočno Sarajevo navodi se kako postoje tri glavne grupe zagađivača: stacionirani zagađivači (poljoprivredne kativnosti, rudarstvo, kamenolomi, industrijski zagađivači, spalionice guma, individualna ložišta, spaljivanje otpada), pokretni izvori zagađenja (motori sa unutrašnjim sagorijevanjem vozila) i izvori zagađenja iz zatvorenog prostora (cigarete, biološki zagađivači…)

“Među najvažnijim zagađivačima zraka u BiH, pa samim tim i u Istočnom Sarajevu su korištenje neodgovarajućih energenata i saobraćaj”, navodi se u Informaciji. 

Gradske vlasti kažu kako zagađenje dolazi uglavnom kao posljedica ljduskog djelovanja. Kao rješenje predlažu mjere za rasterećenje saobraćaja poput izgradnje tunela Trebević, izgradnja treće trake preko Romanije, izgradnja gondole Jahorina-Pale, mjere za upravljanje otpadom, mjere za sprovođenje dekarbonizacije. Ništa od ovoga nije završeno.

“To je pitanje koje ne možemo odvojeno rješavati od grada Sarajeva. Ono što možemo raditi je regulacija saobraćaja. Potrebna su dodatna sredstva za lociranje internih ložišta gdje dolazi do nepotpunog sagorijevanja svega onoga što se loži, I da posle tog lociranja ponudimo tim ljudima da budem subvencija za narednu sezonu, ali to moramo integrisati sa opštinama jer grad nema dovoljno novca da subvencionišemo da pređu na ekološko gorivo, obnovljivo gorivo jer realno”, rekao je Koroman. 

Osim puke informacije, vlasti nisu preduzele nijedan konkretan i obećavajući korak ka smanjenju zagađenja koje dijelom dolazi sa područja Grada, a dijelom sa područja Grada Sarajeva. No, uzroci zagađenja u Sokocu, Trnovu, Istočnom Novom Sarajevu vjerovatno nisu u potpunosti isti i transmisija onečišćenja vazduha iz Sarajeva ne stiže podjednako u, na primjer, Istočnu Ilidžu i Sokolac.

Prema procjenama Svjetske zdravstvene organizacije, po broju umrlih od bolesti izazvanih zagađenim vazduhom Bosna i Hercegovina je najgora u Evropi, i druga najgora zemlja na svijetu.