Političari suštinski u sukobu interesa, ostvaruju dobit zahvaljujući funkcijama na kojim se nalaze
Istraživali smo: Da li političari obavljajući javne funkcije za koje su plaćeni novcem građana dodatno ostvaruju privatni interes. Narodni poslanici Miroslav Vujičić, Ilija Tamindžija, Obren Marković, istaknuti član DEMOS-a Aco Stanisić i SP-ov Rajko Ćapin samo su neki od funkcionera koji istovremeno obavljaju više funkcija.
“Sukob interesa postoji u situacijama u kojima izabrani predstavnik, nosilac izvršne funkcije ili savjetnik ima privatni interes koji je takav da može uticati, ili izgleda da može uticati, na nepristrasno i objektivno vršenje njegove dužnosti”, ovako ovaj pojam definiše Zakon o sprječavanju sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske.
Međutim, isti zakon zbog brojnih propusta kako u definiciji, tako i u samoj implementaciji zakona dozvoljava izabranim predstavnicima da obavljajući funkcije ostvaruju privatni interes. Brojni su načini na koje funkcioneri pribavljaju sopstvenu korist, vješto izbjegavajući zakonske odredbe.
Veliki broj funkcionera je suštinski u sukobu interesa, ostvaraju dobit zahvaljujući funkcijama na kojim se nalaze, međutim prema tumačenju nadležne Komisije za sprječavanje sukoba interesa u organima vlasti RS- nisu.
No, krenimo redom.
Miroslav Vujičić- direktor i poslanik
Izabrani predstavnici, odnosno narodni poslanici ne mogu, u vrijeme dok vrše javnu funkciju biti direktori javnih preduzeća koje je osnovala jedinica lokalne samouprave u kojoj vrše funkciju.
Međutim, zakonom nije uređena nespojivost direktora zavoda, agencija ili ustanova pa ništa ne spriječava narodnog poslanika Miroslava Vujičića (SNSD) da u isto vrijeme bude poslanik u Narodnoj skupštini i direktor Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske, gdje je imenovan Odlukom Vlade 2015. godine.
Miroslav Vujičić, Foto: Dejan Božić/RAS
Miroslav Vujičić sam sebi podnosi račune. Izvještaj o radu i poslovanju Zavoda potpisuje kao direktor, pa onda on u NSRS, sada u svojstvu narodnog poslanika, taj isti izvještaj treba da usvoji, ili što bi bilo krajnje apsurdno, da ne usvoji sopstveni izvještaj.
S druge strane, jasno je da je po zakonu izabranim predstavnicima zabranjeno privilegovati lica radi stranačkog ili drugog opredjeljenja što opet nije spriječilo direktora da novčana sredstva Zavoda kojim raspolaže prvenstveno daje opštinama na čijem čelu su njegove stranačke kolege. Zavod za zapošljavanje Republike Srpske većinu novca namjenjenog za zapošljavanje pripravnika sa visokom stručnom spremom u 2022. godini podijeliće načelnicima i gradonačelnicima koji pripadaju SNSD-u. Sredstva su dobile opštine Rogatica, Vlasenica, Zvornik, Modriča, Doboj, Istočno Sarajevo, Nevesinje i druge, a o neravnomjernoj raspodjeli novca svih građana RS govori i podatak da se na spisku čak i ustanova i preduzeća većinom nalaze osobe bliske vlasti ili koalicionim partnerima.
Dio spiska
Ilija Tamindžija i Obren Marković vješto izbjegli zakon
Kao što ni Miroslav Vujičić nije formalno u sukobu interesa i njegov kolega iz poslaničkih klupa Ilija Tamindžija (SNSD) našao je način da zaobiđe zakon. Naime, Tamindžija obavlja funkciju izvršnog direktora za proizvodnju i tehničke poslove u Hidroelektranama na Trebišnjici (HET).
Ilija Tamindžija, Foto: fb
Prema mišljenju Transparency International, Ilija Tamindžija i slični primjeri suštinski jesu u sukobu interesa, međutim prema tumačenju Komisije za utvrđivanje sukoba interesa Republike Srpske dva trenutka su sporna. Komisija ne prepoznaj zavisna preduzeća kao javna preduzeća niti izvršne direktore kao direktore, stoga je još 2015. godine Republička komisija za utvrđivanje sukoba interesa odbacila inicijativu grupe građana za utvrđivanje postojanja sukoba interesa Ilije Tamindžije dok je još bio direktor Direkcije za proizvodnju električne energije. U Isto vrijeme dok je bio direktor, Tamindžija je obavljao funkciju predsjednika Nadzornog odbora HET-a i član Upravnog odbora FK “Leotar”.
Iako formalno sada nije u sukobu interesa, Tamindžija je prepoznat kao jedan od uticajnijih političara u Hercegovini, a moguće je da njegove rodbinsko- poslovne veze sa gradonačelnikom Trebinja Mirkom Ćurićem ovom političaru obezbjeđuju privatnu korist zahvaljujući funkcijama koje obavlja.
Još jedan izvršni direktor preduzeća je narodni poslanik. Riječ je o Obrenu Markoviću (SNSD) koji obavlja funkciju vršioca dužnosti izvršnog direktora za poslove podrške u “Elektro Bijeljina”.
Obren Marković, Foto: NSRS
Marković je iz Zvornika. U medijima se pojavila i informacija, koju su potvrdili i naši izvori, da je Marković prijatelj sa Tomom Vukićem čija firma “VT Kompred” d.o.o. dobija poslove održavanja infrastrukture u terenskim jedinicima Zvornik i Bratunac.
Štaviše, zanimljivo je da ova firma dobija poslove jedino od “Elektro Bijeljine” i Grada Zvornika. A od 2016. godine vrijednost ugovorenih poslova je preko milion maraka (1.300.00 KM) prema podacima sa portal javnih nabavki.
Sve funkcije Rajka Ćapina
Teško bi bilo pobrojati sve funkcije člana Socijalističke partije Rajka Ćapina, no krenimo redom.
Rajko Ćapin, Foto: Trebinje Live
Rajko Ćapin odbornik je u Skupština Grada Trebinja, a ujedno i direktor JU Dom penzionera Trebinje čije je osnivač Vlada RS, pa ovaj odbornik srećom ne usvaja sopstveni izvještaj. Međutim, Ćapin je ujedno i član Upravnog odbora JZU Institut za javno zdravstvo Republike Srpske, ali i predsjednik Gradskog odbora Socijalističke partije Trebinje, i član Izvršnog odbora SP-a. Kao istaknuti član partije Ćapin ne može biti član upravnog odbora koji treba da bude nazavisno tijelo.
Osim toga, ovaj istaknuti član Socijalističke partije predsjednik je i trebinjskog SUBNOR-a, definisanog kao nestranačko udruženje.
“Izabrani predstavnici, nosioci izvršnih funkcija i savjetnici ne mogu biti članovi organa, predsjednici ili direktori udruženja ili fondacija koja se finansiraju iz budžeta Republike ili jedinice lokalne samouprave u ukupnom godišnjem iznosu većem od 100.000 KM”, navodi se u Zakonu o sprječavanju sukoba interesa, ali su i na ovaj način omogućene određene zloupotrebe ograničavajući iznos sredstava.
Kao i kod Ilije Tamindžije, grupa savjesnih građana Trebinja prijavila je Komisiji Rajka Ćapina za sukob interesa još u vrijeme kada je bio načelnik Odjeljenja za boračko- invalidsku zaštitu Grada Trebinja i istovremeno obavljao funkciju predsjednika Gradskog odbora političke partije (2016). Komisija opet nije vidjela ništa sporno u nespojivosti ovih funkcija, te je zahtjev odbačen zbog nenadležnosti.
Firma “Stanišić” d.o.o uspješno sarađuje sa javnim institucijama
Predsjednik Regionalnog odbora DEMOS-a Sarajevsko- romanijske regije Aco Stanišić u martu 2020. imenovan je za vršioca dužnosti direktora “Elektrodistribucije” Pale. Iako je u to vrijeme bio odbornik u lokalnoj skupštini, Stanišić je godinu dana kasnije vratio odbornički mandat. Stanišić je u rodbinskim vezama sa načelnikom Pala Boškom Jugovićem.
Aco Stanišić, Foto:Fb
Od 2016. godine od kada je kadar SNSD-a Boško Jugović preuzeo rukovođenje opštine firma “Stanišić” d.o.o dobila je čak 78 tendera od ove lokalne zajednice. U konačnici to je preko 2,2 milona maraka (2.211.500,98 KM). Osim toga, kako je SPIN Info ranije pisao lokacija na kojoj treba da se izmjesti Toplana Pale za koju je do sada potrošeno skoro dva miliona maraka budžetskih sredstava planirane su na Stanišićevom zemljištu.
Dalje , na listi podsticaja za direktna ulaganja Vlade RS 2021. godine našla se i firma “Stanišić” doo.
Ne dobija ova firma samo podsticaj Vlade i poslove od opštine Pale , tu je i “Vodovod i kanalizacija” Pale na čijem čelu je Stanišićev stranački kolega, Dejan Kojić. Pa je ova firma za samo dvije godine od JP “Vodovod i kanalizacija” A.D. Pale dobila oko 400.000 KM.
Pored brojnih funkcija koje obavljaju i poslova koje dobijaju od javnih institucija, političari nerijetko ostvaruju privatnu korist favorizovanjem članova porodice. Kako su mediji ranije pisali kabinet DNS-ovog ministra Miloša Lučića popunjavaju članovi porodice političara DNS-a. Na mjestu savjetnika ministra odnedavno nalazi se i Aleksandar Sladoje, rođak Nenada Nešića, čiji brat je takođe zaposlen u ministarstvu, a Sladoje je ujedno odbornik u Skupštini opštine Istočno Novo Sarajevo i Gradu Istočno Sarajevo.
Aleksandar Sladoje, foto: Avaz
Damjan Ožegović iz Transparency International za SPIN Info kaže da je sukob interesa oblast koja u našem zakonodavstvu nije dobro regulisana, i zbog toga dolazi do brojnih zloupotreba od strane pojedinaca, te do političkog „nagrađivanja“ tih istih pojedinaca kroz mogućnost višestrukih primanja i materijalnih nagrada.
“Jedina mogućnost za sprečavanje ovakvih pojava je moguće kroz unapređenje zakonskih rješenja, te kroz osnaživanje integriteta i kapaciteta organa nadleženih za sprovođenje ovih akata, u prvom redu Komisije za utvrđivanje sukoba interesa, koja i pored loših zakonskih rješenja ista tumači previše usko opravdavajući stanje u praksi gdje su mnoga lica suštinski u sukobu interesa – ali prema tumačenjima Komisije formalno nisu, upravo zbog toga što zakonom nije izričito određeno”, zaključuje Ožegović.
Autor: Sanja Vasković